วรรณยุกต์ (ວັນນະຫຍຸດ) เสียงที่มีระดับสูงต่ำคือเสียงที่มนุษย์เราได้ยินพร้อมกันไปกับเสียงสระ บางครั้งก็เป็น เสียงสูง บางครั้งก็เป็นเสียงต่ำ บางครั้งก็เป็นเสียงที่อยู่ระหว่างเสียงสูงกับเสียงต่ำ บางครั้งก็เป็นเสียงต่ำแล้วค่อยๆ เลื่อนขึ้นเป็นเสียงสูง เสียงที่มีระดับสูงต่ำในภาษาลาวก็คือ เสียงวรรณยุกต์ซึ่งมีความสําคัญมาก เพราะทําให้ความหมายของคำเปลี่ยนแปลงไปได้ เช่น ขาว, ข่าว, ข้าว ความหมายก็จะแตกต่างออกไป
วรรณยุกต์ ภาษาลาวเรียกว่า วรรณยุค (ວັນນະຫຍຸດ) เครื่องหมายสําหรับเปลี่ยนเสียงพยางค์ให้เป็นไปตามระเบียบของพยัญชนะต้น, กลาง, ต่ำ และสูง วรรณยุกต์ในภาษาลาวยังเรียกได้อีกอย่างหนึ่งคือ ไม้ มีอยู่ 4 รูป 5 เสียง ดังนี้
_່ | _້ | _໊ | _໋ |
---|---|---|---|
ไม้เอก | ไม่โท | ไม่ตรี | ไม้จัตวา |
ໄມ້ນື່ງ (ไม้นึ่ง) | ໄມ້ສອງ (ไม้สอง) | ໄມ້ສາມ (ไม้สาม) | ໄມ້ສີ່ (ไม้สี่) |
ส่วนเสียงสามัญลาวใช้คำว่า เสียงธรรมดา (ສຽງທຳມະດາ) วรรณยุกต์ หรือ “ไม้” ต้องเขียนไว้บนพยัญชนะต้นพยางเสมอ ตัวอย่างเช่น
คำอ่านภาษาลาว | คำอ่านภาษาไทย | ความหมายภาษาไทย |
---|---|---|
ບ່ອນ | บ่อน | สถานที่ |
ບ້ານ | บ้าน | บ้านเรือน |
ถ้าพยัญชนะต้นพยางค์ หากมีรูปสระอยู่ข้างบนแล้ว วรรณยุกต์ หรือ “ไม้” ก็ต้องเขียนบนสระ หรือประข้างขวาสระบนนั้นเช่น
ສັ່ນ | ສັ້ນ | ນຶ່ງ | ຕ່ຳ | ບົ່ງ |
---|---|---|---|---|
สั่น | สั้น | หนึ่ง | ต่ำ | บ่ง |
ถ้าพยัญชนะต้นพยางค์มีอักษรนำ วรรณยุกต์ หรือ “ไม้” ต้องเขียนไว้บนพยัญชนะตัวที่ 2 เสมอเช่น
คำอ่านภาษาลาว | คำอ่านภาษาไทย | ความหมายภาษาไทย | คำอ่านภาษาลาว | คำอ่านภาษาไทย | ความหมายภาษาไทย |
---|---|---|---|---|---|
ສະຫວ່າງ | สะหว่าง | สว่าง | ຕຳແໜ່ງ | ตำแหน่ง | ตำแหน่ง |
ກວ້າງ | กว้าง | กว้าง | ຄົ້ນຄົ່ວ | ค้นควั้ว | ค้นคว้า |
การผันเสียง
วรรณยุกต์ในภาษาลาวมี 5 เสียง คือเสียงธรรมดา, เสียงเอก, เสียงตรี และเสียงจัตวา คล้วยกับวรรณยุกต์ไทย มีตัวอย่างดังต่อไปนี้
ສຽງທຳມະດາ | ສຽງເອກ | ສຽງໂທ | ສຽງຕີ | ສຽງຈັດຕະວາ |
---|---|---|---|---|
เสียงธรรมดา | เสียงเอก | เสียงโท | เสียงตรี | เสียงจัตวา |
ກາ (กา) | ກ່າ (ก่า) | ກ້າ (ก้า) | ກ໊າ (ก๊า) | ກ໋າ (ก๋า) |
ຈາ (จา) | ຈ່າ (จ่า) | ຈ້າ (จ้า) | ຈ໊າ (จ๊า) | ຈ໋າ (จ๋า) |
ດາ (ดา) | ດ່າ (ด่า) | ດ້າ (ด้า) | ດ໊າ (ด๊า) | ດ໋າ (ด๋า) |
ຕາ (ตา) | ຕ່າ (ต่า) | ຕ້າ (ต้า) | ຕ໊າ (ต๊า) | ຕ໋າ (ต๋า) |
ບາ (บา) | ບ່າ (บ่า) | ບ້າ (บ้า) | ບ໊າ (บ๊า) | ບ໋າ (บ๋า) |
ປາ (ปา) | ປ່າ (ป่า) | ປ້າ (ป้า) | ປ໊າ (ป๊า) | ປ໋າ (ป๋า) |
ຢາ (ยา) | ຢ່າ (ย่า) | ຢ້າ (ย้า) | ຢ໊າ (ย๊า) | ຢ໋າ (ย๋า) |
ອາ (อา) | ອ່າ (อ่า) | ອ້າ (อ้า) | ອ໊າ (อ๊า) | ອ໋າ (อ๋า) |
ພໍ່ ແມ່ (พ่อ แม่) | ປ້າດີ (ป้าดี) | ບ໊ະຊິໄປໃສ (บ๊ะซิไปใส) | ອ໋າດີແທ້ (อ๋าดีแท้) |
การผันเสียงอักษรกลางจะผันได้ครบทั้ง 5 เสียง ส่วนอักษรสูง และอักษรต่ำกับอักษรประสมจะผันเสียงได้ 3 เสียง คือเสียงสามัญ, เสียงเอก และเสียงโท เท่านั้น ตัวอย่างเช่น
ຂາ | ຂ່າ | ຂ້າ | (อักษรสูง) |
---|---|---|---|
ขา | ข่า | ข้า | |
ງາ | ງ່າ | ງ້າ | (อักษรต่ำ) |
งา | ง่า | ง้า | |
ຫມູ | ຫມູ່ | ຫມູ້ | (อักษรประสม) |
หมู | หมู่ | หมู้ |