วรรณยุกต์ (ວັນນະຫຍຸດ) เสียงที่มีระดับสูงต่ำคือเสียงที่มนุษย์เราได้ยินพร้อมกันไปกับเสียงสระ บางครั้งก็เป็น เสียงสูง บางครั้งก็เป็นเสียงต่ำ บางครั้งก็เป็นเสียงที่อยู่ระหว่างเสียงสูงกับเสียงต่ำ บางครั้งก็เป็นเสียงต่ำแล้วค่อยๆ เลื่อนขึ้นเป็นเสียงสูง เสียงที่มีระดับสูงต่ำในภาษาลาวก็คือ เสียงวรรณยุกต์ซึ่งมีความสําคัญมาก เพราะทําให้ความหมายของคำเปลี่ยนแปลงไปได้ เช่น ขาว, ข่าว, ข้าว ความหมายก็จะแตกต่างออกไป
วรรณยุกต์ ภาษาลาวเรียกว่า วรรณยุค (ວັນນະຫຍຸດ) เครื่องหมายสําหรับเปลี่ยนเสียงพยางค์ให้เป็นไปตามระเบียบของพยัญชนะต้น, กลาง, ต่ำ และสูง วรรณยุกต์ในภาษาลาวยังเรียกได้อีกอย่างหนึ่งคือ ไม้ มีอยู่ 4 รูป 5 เสียง ดังนี้
_່ | _້ | _໊ | _໋ |
---|---|---|---|
ไม้เอก | ไม่โท | ไม่ตรี | ไม้จัตวา |
ໄມ້ນື່ງ | ໄມ້ສອງ | ໄມ້ສາມ | ໄມ້ສີ່ |
ส่วนเสียงสามัญลาวใช้คำว่า เสียงธรรมดา (ສຽງທຳມະດາ) วรรณยุกต์ หรือ “ไม้” ต้องเขียนไว้บนพยัญชนะต้นพยางเสมอ ตัวอย่างเช่น
ບ່ອນ | สถานที่ |
---|---|
ບ້ານ | บ้านเรือน |
ถ้าพยัญชนะต้นพยางค์ หากมีรูปสระอยู่ข้างบนแล้ว วรรณยุกต์ หรือ “ไม้” ก็ต้องเขียนบนสระ หรือประข้างขวาสระบนนั้นเช่น
ສັ່ນ | ສັ້ນ | ນຶ່ງ | ຕ່ຳ | ບົ່ງ |
---|---|---|---|---|
สั่น | สั้น | หนึ่ง | ต่ำ | บ่ง |
ถ้าพยัญชนะต้นพยางค์มีอักษรนำ วรรณยุกต์ หรือ “ไม้” ต้องเขียนไว้บนพยัญชนะตัวที่ 2 เสมอเช่น
ສະຫວ່າງ | สว่าง | ຕຳແໜ່ງ | ตำแหน่ง |
---|---|---|---|
ກວ້າງ | กว้าง | ຄົ້ນຄົ່ວ | ค้นคว้า |
การผันเสียง
วรรณยุกต์ในภาษาลาวมี 5 เสียง คือเสียงธรรมดา, เสียงเอก, เสียงตรี และเสียงจัตวา คล้วยกับวรรณยุกต์ไทย มีตัวอย่างดังต่อไปนี้
ສຽງທຳມະດາ | ສຽງເອກ | ສຽງໂທ | ສຽງຕີ | ສຽງຈັດຕະວາ |
---|---|---|---|---|
เสียงธรรมดา | เสียงเอก | เสียงโท | เสียงตรี | เสียงจัตวา |
ກາ | ກ່າ | ກ້າ | ກ໊າ | ກ໋າ |
ຈາ | ຈ່າ | ຈ້າ | ຈ໊າ | ຈ໋າ |
ດາ | ດ່າ | ດ້າ | ດ໊າ | ດ໋າ |
ຕາ | ຕ່າ | ຕ້າ | ຕ໊າ | ຕ໋າ |
ຍາ | ບ່າ | ບ້າ | ບ໊າ | ບ໋າ |
ປາ | ປ່າ | ປ້າ | ປ໊າ | ປ໋າ |
ຢາ | ຢ່າ | ຢ້າ | ຢ໊າ | ຢ໋າ |
ອາ | ອ່າ | ອ້າ | ອ໊າ | ອ໋າ |
ພໍ່ ແມ່ | ປ້າດີ | ບ໊ະຊິໄປໃສ | ອ໋າດີແທ້ |
การผันเสียงอักษรกลางจะผันได้ครบทั้ง 5 เสียง ส่วนอักษรสูง และอักษรต่ำกับอักษรประสมจะผันเสียงได้ 3 เสียง คือเสียงสามัญ, เสียงเอก และเสียงโท เท่านั้น ตัวอย่างเช่น
ຂາ | ຂ່າ | ຂ້າ | (อักษรสูง) |
---|---|---|---|
ขา | ข่า | ข้า | |
ງາ | ງ່າ | ງ້າ | (อักษรต่ำ) |
งา | ง่า | ง้า | |
ຫມູ | ຫມູ່ | ຫມູ້ | (อักษรประสม) |
หมู | หมู่ | หมู้ |