เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น เป็นเสรีภาพขั้นพื้นฐานของระบอบประชาธิไตย รวมถึงเสรีภาพในการตรวจสอบ วิพากษ์วิจารณ์ ในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร การเผยแพร่ข่าวสาร เสรีภาพของสื่อสารมวลชนแต่มิใช่เสรีภาพอันสัมบูรณ์ ถูกจำกัดได้ตามความจำเป็นเพื่อชื่อเสียงหรือเกียรติของบุคคลอื่น (ข้อบทที่ 19 ของ UDHR1ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และ ICCPR2กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง) ประเทศต่างๆ มีกฎหมายหมิ่นประมาท สหประชาชาติขอให้เป็นความผิดทางแพ่งเท่านั้น
ดูหมิ่น หรือหมิ่นประมาท
- มาตรา 393 ผู้ใดดูหมิ่นผู้อื่นซึ่งหน้า หรือด้วยการโฆษณา ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งเดือน หรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
- ก. สื่อสาร เช่น พูด ส่งข้อความโดยตรงต่อ ข. ในเชิงดูหมิ่น ดูถูก เหยียดหยาม ด่าว่า ถือเป็นความผิดเล็กน้อย เรียกว่าความผิดลหุโทษ
- มาตรา 326 ผู้ใดใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม โดยประการที่น่าจะทำให้ผู้อื่นนั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง ผู้นั้นกระทำความผิดฐานหมิ่นประมาท ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
- ก. สื่อสารกับ ข. โดยกล่าวถึง ค. เป็นความผิดที่มิใช่ลหุโทษ
- มาตรา 326 ผู้ใดใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม โดยประการที่น่าจะทำให้ผู้อื่นนั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง ผู้นั้นกระทำความผิดฐานหมิ่นประมาท ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
- ดูหมิ่น หรือหมิ่นประมาท เป็นความผิดต่อส่วนตัว ยอมความได้
หมิ่นประมาท
- มาตรา 326 หมิ่นประมาทคือ การที่ (1) ก. สื่อสารเรื่องของ ค. ไปยัง ข. (2) ในลักษณะเป็นการใส่ความคือ เป็นข้อเท็จจริงข้อจริงเกี่ยวกับ ค. (3) ที่น่าจะทำให้ ค. เสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชัง
- การสื่อสารจาก ก. ต้องถึง ข. หากยังไม่ถึง เช่น ข. ไม่ได้ยิน ไม่เป็นหมิ่นประมาท
- วิธีการสื่อสารอาจ ข. ต้องเข้าใจ ไม่ว่าจะโดยการพูด เขียน ภาพ สัญลักษณ์ ท่าทาง โทรศัพท์ ฯลฯ หาก ข. ไม่เข้าใจ เช่น พูดภาษาต่างประเทศที่ ข. ไม่เข้าใจ ไม่เป็นการหมิ่นประมาท
- สาระ ต้องเป็นลักษณะยืนยันข้อเท็จจริง การแสดงความคิดเห็น ความเชื่อ การวิเคราะห์ การคาดเดา หรือเรื่องเลื่อนลอย ไม่ชัดเจน หรือเป็นการแสดงความข้อสงสัย ไม่เป็นหมิ่นประมาท
- ข้อเท็จจริงนั้นจะเป็นความจริงหรือไม่ก็ตาม แม้เป็นความจริงก็หมิ่นประมาท
- ข้อเท็จจริงนั้น ต้องเป็นเรื่องที่เป็นไปได้ ก. บอก ข. ว่า ค. เป็นผีปอบ ไม่เป็นหมิ่นประมาท
- ข. ต้องเข้าใจได้โดยไม่ยากว่า ค. คือใคร เช่น ชื่อ ตำแหน่ง รูป หากยังคลุมเครือ ไม่เป็นหมิ่นประมาท เช่น ตำรวจ สน. นี้ บางคน ไม่เป็นหมิ่นประมาท
- การระบุแบบเหมารวมอาจเป็นหมิ่นประมาท เช่น ตำรวจทุกคนใน สน. นี้ รีดไถประชาชน
- “น่าจะ” ทำให้ ค. เสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง
- เพียงแต่ น่าจะ ไม่ถึงกับต้องมีผลทำให้เสียชื่อเสียง ฯ ก็เป็นหมิ่นประมาท
- แม้ ข. จะไม่เชื่อ และไม่เกิดความรู้สึก ดูหมิ่น เกลียดชัง ค. ก็เป็นหมิ่นประมาท
- “น่าจะ” หรือไม่ ให้ประเมินจากความรู้สึกของคนทั่วไป หรือที่เรียกว่า “วิญญูชน”
หมิ่นประมาทโดยการโฆษณา
- มาตรา 3282 ถ้าความผิดฐานหมิ่นประมาทได้กระทำโดยการโฆษณาด้วยเอกสาร ภาพวาด ภาพระบายสี ภาพยนต์ ภาพ หรือตัวอักษรที่ทำให้ปรากฎไม่ว่าด้วยวิธีใดๆ แผ่นเสียง หรือสิ่งบันทึกเสียง บันทึกภาพ หรือบันทึกอักษร กระทำโดยการกระจายเสียง หรือการกระจายภาพ หรือโดยกระทำการป่าวประกาศด้วยวิธีอื่น ผู้กระทำต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสองปี และปรับไม่เกิดสองแสนบาท
- การโฆษณาคือ การทำให้แพร่หลายต่อประชาชน หรือสาธารณะ
ข้อยกเว้นไม่เป็นหมิ่นประมาท
- มาตรา 329 หาก ก. แสดงความเห็น หรือข้อความโดยสุจริต ด้วยเหตุผลต่อไปนี้ ไม่เป็นหมิ่นประมาท
- เพื่อความชอบธรรม ป้องกันตน หรือป้องกันส่วนได้เสียเกี่ยวกับตนตามคลองธรรม เช่น ก. ร้องเรียน อบต. ว่า บริษัท ค. ปล่อยน้ำเสียลงในแม่น้ำ
- ติชมด้วยความเป็นธรรมซึ่งบุคคลหรือสิ่งใด อันเป็นวิสัยของประชาชนย่อมกระทำได้
- ในการแจ้งข่าวด้วยความเป็นธรรมเรื่องการดำเนินการอันเปิดเผยในศาล หรือในการประชุม
- คู่ความ หรือทนายความของคู่ความ แสดงความคิดเห็น หรือข้อความในกระบวนการพิจารณาคดีในศาลเพื่อประโยชน์แก่คดีของตน
- หากสื่อเผยแพร่ข้อมูลที่ไม่เป็นหมิ่นประมาท ไม่เป็นหมิ่นประมาทhttps://www.legardy.com/thai-law/criminalcode/criminal-law-section329
ความผิดอื่นๆ เกี่ยวกับการรายงานข่าว
- ดูหมิ่นเจ้าพนักงาน มาตรา 136 ผู้ใดดูหมิ่นเจ้าพนักงานซึ่งกระทำการตามหน้าที่ หรือเพราะได้กระทำการตามหน้าที่ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
- ดูหมิ่นศาล
- มาตรา 198 ผู้ใดดูหมิ่นศาลหรือผู้พิพากษาในการพิจารณาหรือพิพากษาคดี หรือกระทำการขัดขวางการพิจารณาหรือพิพากษาของศาล ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่หนึ่งปีถึงเจ็ดปี หรือปรับตั้งแต่สองพันบาทถึงหนึ่งหมื่นสี่พันบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
อื่นๆ
- ละเมิดอำนาจศาลตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ม. 30
- ผู้ใดกระทำการอย่างใดๆ ดังกล่าวต่อไปนี้ ให้ถือว่ากระทำผิดฐานละเมิดอำนาจศาล
- (1) ขัดขืนไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดของศาลตามมาตราก่อนอันว่าด้วยการรักษาความเรียบร้อย หรือประพฤติตนไม่เรียบร้อยในบริเวณศาล
- (4) ตรวจเอกสารทั้งหมด หรือฉบับใดฉบับหนึ่ง ซึ่งอยู่ในสำนวนความ หรือคัดเอาสำเนาเอกสารเหล่านั้นไปโดยไม่ได้รับอนุญาต
- ความผิดตาม พรบ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562
ความผิดตาม พรบ. คอมฯ
- มาตรา 14 ผู้ใดกระทำความผิดที่ระบุไว้ดังต่อไปนี้ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินห้าปี หรือปรับไม่เกินหนึ่งแสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
- (1) โดยทุจริต หรือโดยหลอกลวงนำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์ที่บิดเบือน หรือปลอมไม่ว่าทั้งหมดหรือบางส่วน หรือข้อมูลคอมพิวเตอร์อันเป็นเท็จ โดยประการที่น่าจะเกิดความเสียหายแก่ประชาชน อันมิใช่การกระทำความผิดฐานหมิ่นประมาทตามประมวลกฎหมายอาญา
- (2) นำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์อันเป็นเท็จ โดยประการที่น่าจะเกิดความเสียหายต่อการรักษาความมั่นคงปลอดภับของประเทศความปลอดภับสาธารณะ ความมั่นคงในทางเศรษฐกิจของประเทศ หรือโครงสร้างพื้นฐานอันเป็นประโยชน์สาธารณะของประเทศ หรือก่อให้เกิดความตื่นตระหนกแก่ประชาชน
- (3) นำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์ใดๆ อันเป็นความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร หรือความผิดเกี่ยวกับการก่อการร้ายตามประมวลกฎหมายอาญา
- (4) นำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์ใดๆ ที่มีลักษณะอันลามก และข้อมูลคอมพิวเตอร์นั้นประชาชขนทั่วไปอาจเข้าถึงได้
- (5) เผยแพร่ หรือส่งต่อข้อมูลคอมพิวเตอร์โดยรู้อยู่แล้วว่าเป็นข้อมูลคอมพิวเตอร์ตาม (1) (2) (3) หรือ (4)
- ถ้าการกระทำความผิดตามวรรคหนึ่ง (1) มิได้กระทำต่อประชาชน แต่เป็นการกระทำต่อบุคคลใดบุคคลหนึ่ง ผู้กระทำผู้เผยแพร่ หรือส่งต่อซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์ดังกล่าวต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิดสามปี หรือปรับไม่เกินหกหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ และให้เป็นความผิดอันยอมความได้
SLAPP
- การกระทำใด แม้ไม่ผิด แต่อาจถูกดำเนินคดี จนกว่าศาลจะพิพากษาว่าไม่ผิด
- การฟ้องคดี
- อาจโดยผู้เสียหายฟ้องคดีเอง หรือ
- ผู้เสียหายแจ้ความร้องทุกข์
- หากอัยการฟ้อง ผู้เสียหายเข้าเป็นโจทก์ร่วม
- หมิ่นประมาท และดูหมิ่นเป็นคดียอมความได้
